Sportowe klasyki – jeździectwo

W drugiej części cyklu Dżentelmen po godzinach – sportowe klasyki odświeżam pamięć o najbardziej charakterystycznych ubraniach i dodatkach, które wywodzą się ze sportów jeździeckich. Przypomnę, że partnerem i sponsorem tego projektu jest marka Škoda, która właśnie wprowadza na nasz rynek nową wersję modelu Superb o nazwie Sport Line. Jak sugeruje nazwa, samochód jest sportową wersją flagowego auta czeskiego koncernu. Więcej informacji o tej wersji znajdziecie tutaj.

Aby poczuć klimat jeździeckiego stylu życia pojechaliśmy na Mazury, do pięknie położonego ośrodka jeździeckiego w Pacółtowie, niewielkiej wiosce w pobliżu Grunwaldu. Muszę się przyznać, że dotychczas nie miałem styczności z końmi, ale dwa dni pobytu w ich otoczeniu wystarczyły by zrozumieć dlaczego tak wiele osób nie widzi świata poza nimi. Klimat tego sportu jest wyjątkowy i taki oldskulowy w najlepszym tego słowa znaczeniu. Kontakt z końmi pozwala oderwać się od pędu codziennego życia, bo mimo że żyjemy w XXI wieku i wiele stajni mieści się dzisiaj w dużych miastach, to sporty konne nadal kojarzą się z powolnym wiejskim sposobem życia i bliską relacją na linii człowiek-zwierzęta-natura. I tak jest od setek lat.

Co prawda w dzisiejszych czasach jeździectwo jest sportem elitarnym, ale obstawiam, że w szafie macie choć jedną rzecz związaną z ubiorem jeździeckim, a niekoniecznie o tym wiecie. Wiele marek odzieżowych regularnie nawiązuje do jeździeckich klasyków w swoich kolekcjach, a do kanonów mody męskiej weszło co najmniej kilka ubrań i dodatków związanych z tym sportem. Przeczytajcie o tych najciekawszych, ale na początek piękna sesja zdjęciowa w której postanowiłem pokazać trzy moje ulubione produkty wywodzące się ze sportów jeździeckich. Autorem zdjęć jest Łukasz Znojek.

Kurtka – Barbour
Koszula – OSOVSKI & Mr. Vintage
Sweter – Club Monaco
Spodnie – Levi’s
Krawat – Dandy Yourself
Kaszkiet – Stetson
Buty – Yanko

KURTKA PIKOWANA

W ostatnich latach zdecydowanym faworytem wśród męskich kurtek codziennych są modele z charakterystycznym pikowaniem w kształcie rombów. Jeszcze dekadę temu nie było wielu takich kurtek w sklepach, dzisiaj w każdym znajdziemy co najmniej kilka modeli. Świat pokochał pikowane kurtki. Polscy mężczyźni również, choć nadal wywołują one u nas skojarzenia z roboczą kufajką, a nie ze stylową kurtką ze sportów jeździeckich. Współczesne kurtki pikowane inspirowane są jednak klasyczną kurtką husky, której korzenie sięgają lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku.

Lekka kurtka pikowana została stworzona przez amerykańskiego pułkownika, sir Stephena Guylasa, który podczas służby zajmował się projektowaniem odzieży dla żołnierzy amerykańskich. Z powodu choroby oczu był zmuszony przejść na wcześniejszą emeryturę, nie zamierzał jednak rezygnować z aktywności zawodowej. Kochał brytyjską wieś, dlatego przeprowadził się wraz z żoną do Wielkiej Brytanii i tam założył własną firmę. Pułkownik i jego żona byli fanami jazdy konnej, myślistwa oraz wędkarstwa i to właśnie dla sympatyków tych sportów sir Guylas zaczął produkować ubrania odporne na warunki atmosferyczne. Jednym z jego pierwszych produktów była lekka, pikowana kamizelka, zaprojektowana zresztą dla siebie, która miała chronić go przed chłodem i zapewnić wygodę podczas uprawiania wspomnianych sportów. Kamizelka szybko zyskała uznanie wśród kolegów pułkownika, który postanowił wprowadzić ten model do produkcji. Równolegle pojawiła się również pikowana kurtka o nazwie Husky. Tak nazywała się zresztą firma pułkownika – nazwa pochodzi od rasy psa należącego do sir Guylasa.

Sympatycy jeździectwa i myśliwi polubili pikowane kurtki i kamizelki, ponieważ były bardzo lekkie, wygodne i można było prać je w pralce. Początkowo szyto je w kolorach oliwkowym i granatowym. Ważną rolę w ich popularyzacji odegrała brytyjska rodzina królewska, już kilkadziesiąt lat temu bacznie obserwowana i naśladowana – jej członkowie chętnie zakładali kurtki husky podczas aktywności na świeżym powietrzu. Popularność kurtki stworzonej przez pułkownika Guylasa spowodowała oczywiście, że szybko pojawiły się kopie tego modelu i obecnie z takim asortymentem najbardziej kojarzy się marka Barbour, a nie Husky (która od wielu lat należy do Włochów).

Oryginalna kurtka husky ma prosty i dość szeroki fason, a pikowana jest w charakterystyczne romby. Po bokach znajdują się rozcięcia, przypominające szlice w marynarce; w kurtce te rozcięcia zapinane są na zatrzaski. Front kurtki to mosiężne zatrzaski i dwie duże, naszywane kieszenie bez patek. Kołnierz wykańczany jest tkaniną sztruksową. Wszystkie wymienione cechy dotyczą oczywiście wzorów klasycznych, inspirowanych modelem pułkownika Guylasa, na rynku można natomiast znaleźć wiele modyfikacji tego kanonu.

Od wielu lat kurtka husky stanowi jeden z symboli brytyjskiego stylu, będąc jednocześnie bardzo uniwersalnym i popularnym okryciem mody codziennej.

SZTYBLETY

Od ponad stu lat podstawowym obuwiem jeździeckim są skórzane oficerki z wysoką cholewą, choć akurat one nie przebiły się do codziennej mody męskiej – w przeciwieństwie do mody damskiej, gdzie większość modeli zimowych inspirowanych jest właśnie oficerkami. Jeśli chodzi o obuwie męskie, to owszem są marki, które od czasu do czasu mają oficerki w swojej ofercie, ale na ulicach w zasadzie się ich nie widuje. Inaczej jest ze sztybletami, czyli obuwiem jeździeckim z niższą cholewką. Sztyblety już kilkadziesiąt lat temu weszły do mody codziennej i nadal radzą sobie bardzo dobrze, będąc popularnym obuwiem codziennym w sezonie jesienno-zimowym.

Od razu warto zaznaczyć, że wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje sztybletów. Pierwsze to tzw. jodhpur boots, a drugie to Chelsea boots. Te pierwsze rzadko się spotyka w kolekcjach marek obuwniczych, a ich cechą charakterystyczną są skórzane paski z klamerką, znajdujące się powyżej kostki. Te drugie są znacznie bardziej popularne, a wyróżniają je gumowe kliny po bokach cholewki, które ułatwiają zakładanie i zdejmowanie. Ich historia sięga czasów wiktoriańskich i większość źródeł podaje, że pomysłodawcą tego wzoru był J. Sparkes-Hall – szewc Królowej Wiktorii. Postanowił on wykorzystać znane już wcześniej sztyblety, ale jego innowacją było wycięcie dziur po bokach cholewki i wszycie w to miejsce gumowych fragmentów, które poprawiły wygodę noszenia i zakładania.

Sztyblety pojawiły się na nogach jeźdźców dopiero wtedy, gdy wymyślono nową konstrukcję bryczesów, pozbawionych szwów na wewnętrznej stronie nogawek. Wcześniej sztyblety były obuwiem stajennym i spacerowym, zakładanym przed i po jeździe konnej. Przy pierwotnej konstrukcji bryczesów konieczne były wysokie cholewki butów, gdyż to właśnie one chroniły nogi przed bolesnym ocieraniem przez szwy podczas jazdy. Sztyblety okazały się sporym ułatwieniem, ponieważ znacznie szybciej się je zakładało i zdejmowało, a ponadto koszt ich wytworzenia był sporo niższy niż koszt produkcji oficerek.
Popularyzację sztybletów w modzie codziennej przypisuje się członkom grupy The Beatles, którzy nosili je w zestawie z garniturem, białą koszulą i wąskim krawatem. Nietrudno się domyślić, że ten styl zaczęli kopiować fani z całego świata, a skórzane sztyblety ze stajni trafiły na ulice miast.

KOSZULA BUTTON-DOWN

Moim ulubionym elementem mody codziennej, który wywodzi się ze sportów jeździeckich, jest koszula z kołnierzem przypinanym guziczkami. Dzisiaj znajdziemy ją w każdym sklepie z odzieżą męską, a jej historia związana jest z polo, czyli popularną dyscypliną z połowy XIX wieku. Popularyzację tego kołnierza przypisuje się amerykańskiej firmie Brooks Brothers, której historia sięga 1818 roku, co czyni tę firmę jedną z najstarszych nadal działających firm odzieżowych na świecie.

John Brooks, wnuk założyciela tej firmy, przebywając w 1896 roku w Wielkiej Brytanii oglądał mecz polo. Podstawowym elementem stroju zawodników była wówczas klasyczna koszula z długim rękawem, podobnie zresztą jak w wielu innych sportach. Ciekawym rozwiązaniem wymyślonym przez graczy polo było natomiast przypinanie wyłogów kołnierzyka guzikami do koszuli w celu zapewnienia większego komfortu. Kołnierzyk nie powiewał wtedy na wietrze i nie przeszkadzał graczom. To rozwiązanie tak spodobało się Brooksowi, że po powrocie do Stanów Zjednoczonych postanowił wdrożyć je do koszul codziennych Brooks Brothers. Pomysł bardzo spodobał się klientom, a koszula button-down stała się wkrótce znakiem rozpoznawczym zarówno marki Brooks Brothers, jak i amerykańskiego stylu. Do wielkich fanów białych koszul z tym kołnierzem należeli m.in. Cary Grant, John F. Kennedy, a także Gianni Agnelli – wieloletni prezes Fiata, człowiek uznawany za ikonę męskiego stylu.

Śnieżnobiała koszula button-down uszyta z tkaniny oxford to klasyka sportowej elegancji, która powinna być w szafie każdego mężczyzny. Wielofunkcyjna jak szwajcarski scyzoryk, pasuje prawie do wszystkiego, poza formalnymi garniturami. Podobno Andy Warhol za pierwsze duże zlecenie kupił sobie sto takich koszul od Brooks Brothers. Gdybym musiał wybrać jedną koszulę w której miałbym chodzić codziennie, to byłby to biały oxford button-down.

MARYNARKA JEŹDZIECKA, ROZCIĘCIE Z TYŁU, SKOŚNE KIESZENIE

Trudno wyobrazić sobie dzisiaj uprawianie sportu w marynarce, ale jeszcze na początku XX wieku to była podstawa sportowego stroju w wielu dyscyplinach: krykiecie, tenisie, golfie, jeździectwie czy podczas polowania. I to właśnie używana w takich sytuacjach marynarka była pierwowzorem dla współczesnych marynarek sportowych, które dzisiaj sportowe są tylko z nazwy.

Archetypem większości współczesnych marynarek sportowych jest marynarka Norfolk. Początkowo używali jej myśliwi, ale szybko zapożyczyły ją także inne grupy społeczne. Marynarki do jazdy konnej też prawdopodobnie były wzorowane na Norfolku. Szyto je z grubego tweedu, ale kilka detali zmodyfikowano w stosunku do oryginału, poprawiając ich funkcjonalność. Jednym z takich detali, które zawdzięczamy jeździectwu, jest rozcięcie z tyłu marynarki. Dzisiaj jest ono standardem zarówno w garniturach jak i w marynarkach, lecz kiedyś plecy nie miały żadnych rozcięć. Tymczasem centralne rozcięcie na marynarce jeździeckiej ułatwiało wsiadanie na konia oraz samą jazdę – tkanina znacznie lepiej układała się z tyłu na siodle. Innym funkcjonalnym detalem było dość wysokie zapięcie przodu marynarki (trzy lub cztery guziki). Zastosowanie dwóch guzików spowodowałoby łamanie się klap marynarki i jej nierównomierne przyleganie do ciała. Trzy albo cztery guziki bardzo rzadko spotyka się we współczesnych marynarkach sportowych, ale oprócz rozcięcia z tyłu jest jeszcze jeden detal, który przetrwał do naszych czasów. To skośne kieszenie marynarki, dzisiaj pełniące czysto ozdobną rolę. W marynarkach jeździeckich ułatwiały one sięganie do kieszeni podczas jazdy konnej.

Marynarki jeździeckie były też często wyposażone w specjalne, chowane pod klapą zapięcie, umożliwiające postawienie kołnierza i zapięcie marynarki pod samą szyją. Ten element spotyka się czasem w dzisiejszych marynarkach i kurtko-marynarkach.

KRATA TATTERSALL

Tattersall to rodzaj dwukolorowej kraty, którą współcześnie stosuje się głównie przy koszulach, szalikach i kamizelkach. W Polsce nie jest zbyt popularna, ale w Wielkiej Brytanii i w Stanach Zjednoczonych jest jej całkiem sporo w asortymencie sklepów z odzieżą męską. Wzór powstaje z nałożenia na siebie i przesunięcia dwóch symetrycznych krat windowpane, czyli cienkich, kwadratowych krat, przypominających okienka.

Wzór tattersall jest mocno związany z jeździectwem. Jego nazwa pochodzi od najstarszego w Europie targu konnego, założonego przez Richarda Tattersalla w 1766 roku. Sprzedawano tam konie, siodła i cały ekwipunek do jazdy konnej. Już w tamtych czasach jednym z podstawowych dodatków jeździeckich była derka, czyli rodzaj narzuty zakrywającej grzbiet konia. Derki przyozdabiano subtelną, dwukolorową kratą, która dość szybko przeszła z koców na odzież jeździecką. Początkowo szyto z niej kamizelki jeździeckie, a później pojawiły się również tkaniny koszulowe z tym wzorem. Do dzisiaj te kraty są symbolem brytyjskiego stylu życia. Najbardziej klasyczne koszule tattersall mają kremowe tło i kratę w kolorach ziemi.

KURTKA DŻINSOWA

Pisząc o jeździectwie, nie sposób nie wspomnieć o kowbojach i o elementach odzieży wywodzących się z tego środowiska. Dla amerykańskich farmerów konie były przecież podstawowym narzędziem pracy aż do połowy XX wieku – a w kilku regionach Ameryki nadal nim pozostają.

Najbardziej znanym elementem mody współczesnej, który wywodzi się z odzieży kowbojskiej, jest kurtka dżinsowa. Jej historia jest niemal tak długa, jak historia dżinsowych spodni, czyli liczy sobie ponad 150 lat. Najpierw był to element odzieży roboczej poszukiwaczy złota, a później robotników. Za pierwszy model kurtki dżinsowej uznaje się kurtkę marki Levi Strauss, oznaczoną symbolem 506 i produkowaną od 1905 roku. Z kolei marka Lee swój pierwszy model kurtki dżinsowej wyprodukowała w 1925 roku i oznaczyła go symbolem 401. Oba te modele bardziej przypominały długą i grubą koszulę niż znaną nam dzisiaj katanę, którą widzicie na grafice.

Pierwowzór nowoczesnej kurtki dżinsowej pojawił się w latach trzydziestych ubiegłego wieku. Krótka, dobrze dopasowana do ciała, na piersi dwie kieszenie na guziki. Tym pierwowzorem był model 101J marki Lee, który jest produkowany do dzisiaj, a dla wielu marek stał się wzorcem na długie lata. Tak jak firmy kopiowały model spodni 501 marki Levi’s, tak samo było z kurtką 101J od Lee. Jeśli mówimy o klasycznej kurtce dżinsowej, to mamy na myśli właśnie ten model.

Przez kolejne dwie dekady kurtka dżinsowa była podstawowym elementem codziennego stroju farmerów, a w latach sześćdziesiątych w tej właśnie roli trafiła do wielu hollywoodzkich filmów. Klasyczna katana pojawiła się między innymi w filmie „Hud, syn farmera” (w roli głównej Paul Newman) i „Ostatni kowboj” (w roli głównej Kirk Douglas). Była oczywiście noszona w zestawie ze spodniami dżinsowymi i kowbojkami. W historii męskiej mody wiele było elementów, które z produkcji filmowych trafiały do użytku codziennego i tak właśnie stało się z kataną. Kowbojski styl życia kojarzył się z wolnością i bliskością natury – dzięki tym cechom wielu Amerykanów chętnie sięgnęło po tę kurtkę.
Później kurtka dżinsowa miała swoje wzloty i upadki. W połowie lat dziewięćdziesiątych już mało kto pamiętał o katanie, a w niektórych kręgach stała się wręcz symbolem obciachu. Od kilku lat powraca do mody codziennej, a proces ten po raz kolejny dowodzi, że moda zawsze zatacza koło. Obecnie kurtka dżinsowa pojawia się jednak w nieco innej interpretacji. (Na szczęście). Nie jest już częścią mundurku kojarzonego z kowbojami, lecz elementem zastępującym marynarkę czy sweter.

Które z jeździeckich klasyków posiadacie i lubicie? A już za dwa tygodnie artykuł o tym, co moda męska zawdzięcza tenisowi.