Sportowe klasyki – żeglarstwo i sporty wodne

Współczesna moda męska w dużej mierze oparta jest na ubraniach wywodzących się ze sportu, o czym nie każdy wie. Wiele z takich sportowych klasyków przetrwało kilkadziesiąt lat, nie tracąc przy tym swojego uroku i ponadczasowego stylu. Kolejne pokolenia odkrywają te ubrania na nowo, bardzo często nie zdając sobie sprawy, skąd się one wzięły i jakie ciekawe historie za nimi stoją.

Właśnie dlatego w ramach nowego, czteroodcinkowego cyklu Dżentelmen po godzinach – sportowe klasyki postanowiłem przypomnieć najbardziej charakterystyczne ubrania, wywodzące się z czterech eleganckich i pięknych sportów. Kolejno będzie to żeglarstwo, jeździectwo, tenis oraz golf.

Partnerem i sponsorem tego projektu jest marka Škoda, która właśnie wprowadza na nasz rynek nową wersję modelu Superb o nazwie SportLine. Flagowa limuzyna czeskiego koncernu zyskała sportowe detale (między innymi spoiler na klapie bagażnika, niższe zawieszenie, nowe felgi), które dodały jej dynamiki. Auto zostało zaprojektowane z myślą o osobach aktywnych, które na co dzień chcą korzystać z komfortu limuzyny, ale po godzinach bardziej cenią sobie sportowe doznania. Więcej informacji o modelu SportLine znajdziecie tutaj. Na marginesie przypominam, że klasyczna wersja modelu Superb gościła na blogu w ramach zeszłorocznego projektu Podróże w dobrym stylu. Dzięki niemu odwiedziłem pięć polskich firm, które nie są co prawda szczególnie znane, lecz odniosły sukces, stawiając na jakościowe i stylowe produkty.

Cykl o sportowych klasykach otwiera żeglarstwo. To dyscyplina, która przyciąga bliskim kontaktem z naturą, swobodą, relaksem oraz niezależnością, czasem także adrenaliną. Mogłoby się wydawać, że żeglarstwo jest w naszym kraju sportem bardzo niszowym, przez wielu uważanym za elitarny, lecz ostatnie badania Polskiego Związku Żeglarskiego wykazały, że aż 30% Polaków powyżej piętnastego roku życia choć raz zetknęło się z tym sportem w mniej lub bardziej profesjonalnej postaci. Nie jest zatem tak źle, choć osób aktywnie i trwale związanych z żeglarstwem jest już znacznie mniej. Najpopularniejszym regionem wybieranym przez polskich żeglarzy są zaś oczywiście Mazury oraz Warmia i to właśnie one stały się tłem do pierwszej sesji zdjęciowej w cyklu.

Co łączy zatem modę współczesną z żeglarstwem i całym światem sportów wodnych? Powiązań jest naprawdę sporo. Styl marynistyczny od dekad należy bowiem do głównych inspiracji w kolekcjach wiosenno-letnich wśród marek z całego świata, a wiele produktów zapożyczonych ze sportów wodnych na dobre wpisało się do kanonu mody męskiej. Przed wami te najciekawsze.

BUTY ŻEGLARSKIE

Najlepiej znanym elementem mody codziennej, który wywodzi się z żeglarstwa, są oczywiście mokasyny żeglarskie. W ostatnich latach są one bardzo popularne także w Polsce, obecnie zresztą częściej spotyka się je na ulicach niż na łódkach czy jachtach, nie znaczy to jednak, że całkowicie zniknęły one z tego sportu. W żeglarstwie amatorskim mokasyny są nadal w użyciu, gdyż jest to dobrze zaprojektowany produkt, który mimo zmian technologicznych w obuwiu sportowym nadal dobrze spełnia swoją rolę. Bardzo ciekawa jest ich historia. Wiecie, że gdyby nie pewien pies, to mokasyny żeglarskie prawdopodobnie nigdy by nie powstały?

Historia zaczyna się na początku lat trzydziestych ubiegłego wieku w Stanach Zjednoczonych, kiedy Paul Sperry zaczyna swoją przygodę z żeglarstwem. Jednym z jego pierwszych problemów w tym sporcie jest przyczepność stóp na łodzi. Gdy tylko pokład jest mokry, jego buty tracą przyczepność, co pewnego razu doprowadza do tego, że Paul wypada za burtę. Sperry postanawia poszukać rozwiązania. Zaczyna od pomalowania pokładu farbą zmieszaną z proszkiem ściernym, co po wyschnięciu zostawia szorstką powierzchnię. Ten pomysł zwiększa co prawda przyczepność obuwia, ale gdy tylko nieosłonięta część ciała zetknie się z pokładem, dochodzi do nieprzyjemnych otarć i skaleczeń. Sperry postanawia zatem zmienić coś w konstrukcji butów. Po kilkunastu nieudanych próbach, pewnego zimowego dnia widzi, jak sprawnie porusza się po tafli lodu jego cocker spaniel o imieniu Prince. Okazało się, że tak dobrą przyczepność pies zawdzięcza anatomicznej sieci rowków na opuszkach łap.

To właśnie zainspirowało Paula do wycięcia gęstych, choć płytkich rowków w gumowej podeszwie swoich butów. Po kilku próbach udało się znaleźć optymalny wzór nacięć (równoległe rzędy w kształcie jodełki), który gwarantował doskonałą przyczepność. To jakże proste rozwiązanie okazało się strzałem w dziesiątkę i Sperry postanowił je opatentować. Ponieważ sam nie miał wiedzy i możliwości technologicznych do produkcji butów, do współpracy zaprosił firmę Converse Rubber Company, która dostarczała mu gładkie podeszwy, a on wycinał w nich rowki na maszynach własnego projektu. Następnie podeszwy wracały do fabryki Converse i tam powstawały całe buty. Pierwszym modelem był but wykonany z bawełnianego płótna (CVO – Circular Vamp Oxford), a niedługo później pojawił się wzór Authentic Original, inspirowany skórzanymi mokasynami. Ten ostatni okazał się hitem i na kolejne dekady stał się symbolem firmy Sperry Top-Sider, pozostając nim do dzisiaj. Podobno jest to najpopularniejsze obuwie męskie sprzedawane w Stanach Zjednoczonych, co roku ponad milion par znajduje swoich odbiorców.

Najbardziej charakterystyczne elementy żeglarskich mokasynów, zaprojektowanych przez Paula Sperry, nawiązują do pierwotnych funkcji buta: biała podeszwa nie zostawiała ciemnych śladów na pokładzie łodzi, skórzane rzemienie przeplatane wokół kostki zapewniały stabilność stopy, przyszywana podeszwa była trwalszym rozwiązaniem w razie przemoczenia butów w wodzie, a aluminiowe oczka nie rdzewiały w kontakcie z wodą.

Mokasyny żeglarskie zeszły z pokładów jachtów i łódek w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku i od tamtego czasu stopniowo zyskiwały popularność, nie tylko u żeglarzy. Szacuje się, że obecnie około 20% sprzedawanych butów żeglarskich jest wykorzystywana zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem, a pozostałe 80% to obuwie codzienne. Dużą rolę w popularyzacji tego modelu przypisuje się rodzinie Kennedych, której członkowie w wolnym czasie nosili obuwie Sperry Top-Sider, a także studentom prestiżowych uczelni skupionych w Lidze Bluszczowej. To oni stworzyli styl preppy, a mokasyny żeglarskie stały się jednym z jego symboli.

Po ponad osiemdziesięciu latach od stworzenia pierwszych butów żeglarskich, nadal znajdują one miliony sympatyków na całym świecie. Można powiedzieć, że klasyczne boat shoes stały się ikoną mody męskiej, symbolem dobrego stylu i sportowej elegancji, a także sposobem na pokazanie pasji do morza. Warto mieć choć jeden model w swojej szafie.

SZTORMIAK

Jeżeli chodzi o odzież żeglarską, to największy postęp w tej kategorii nastąpił w kurtkach, a dokładniej w wykorzystywanych tkaninach i technologii używanej do ich produkcji. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu podstawowym materiałem na kurtki żeglarskie była pokryta gumową powłoką bawełna (najczęściej w kolorze żółtym). Zapewniała ona nieprzemakalność, była jednak tak szczelna, że nie pozwalała na odprowadzanie wilgoci z ciała. Przegrzany i spocony organizm szybko tracił siły i był bardziej podatny na przeziębienie. Współczesne kurtki oparte są zaś na oddychających tkaninach i membranach, które gwarantują komfort w każdych warunkach pogodowych.

Zmieniła się technologia produkcji żeglarskich kurtek, sam ich wygląd nie zmienił się natomiast w znaczący sposób i dobry sztormiak nadal jest podstawą żeglarskiego ekwipunku. Inspiracje sztormiakami widać zaś w kolekcjach wielu współczesnych marek modowych i outdoorowych. W przypadku kurtek żeglarskich nadal najpopularniejszym kolorem pozostaje żółty.

PASIAK BRETOŃSKI

Jednym z symboli stylu marynistycznego jest bawełniany pasiak (to moja propozycja nazwy, bo tłumacząc z angielskiego należałoby użyć nazwy „bretoński top”), czyli cienka dzianina z długim rękawem w poziome granatowe pasy na białym tle. To także symbol mody francuskiej i nie jest to przypadek, bo właśnie stamtąd się wywodzi. Swoją drogą w dzisiejszych czasach niewiele jest ubrań, które bardzo mocno kojarzą się wyłącznie z jednym krajem, a w przypadku mariniere (to francuska nazwa pasiaka) tak właśnie jest. Myśląc o nim, w głowie od razu pojawia się Paryż, artystyczny klimat, film Amelia, ale jego pochodzenie nie jest tak romantyczne, jak mogłoby się wydawać. Biała bluza w granatowe paski była po prostu częścią uniformu francuskiej marynarki wojennej już od roku 1858 i trzeba przyznać, że jak na odzież wojskową, była wyjątkowo szykowna. Później nosili ją także rybacy i żeglarze w rejonie Bretanii, stąd nazwa „bretoński top”.

Do mody codziennej biało-granatowe paski weszły za sprawą Coco Chanel, która użyła ich w kolekcji swojej marki w roku 1917. Podobno zainspirował ją widok rybaków przy pracy podczas wakacji w Deauville na francuskim wybrzeżu. Niemały udział w popularyzacji pasiaka miały znane osoby. Nosili go m.in. Marilyn Monroe, Pablo Picasso, Brigitte Bardot, Andy Warhol, Edie Sedgwick, Jean-Paul Gaultier, Audrey Hepburn, James Dean i Jean Seberg.

W dzisiejszych czasach bawełniane pasiaki znacznie częściej można znaleźć w kolekcjach damskich, a nie męskich. Szkoda, bo taka dzianina pięknie wygląda w zestawie z granatową lub beżową marynarką i mokasynami.

ZEGAREK NUREK

Moda męska zawdzięcza sportom wodnym jeszcze jedną ikonę współczesnego stylu, a mianowicie zegarek nurek (ang. diver), czyli ulubiony czasomierz Jamesa Bonda. To prawdopodobnie najbardziej kultowy model w historii zegarmistrzostwa, według wielu najbardziej uniwersalny zegarek naręczny, a przy okazji najchętniej podrabiany. Za legendą tego modelu stoi firma ROLEX, której początki sięgają 1905 roku. Jednym z priorytetów założyciela tej firmy było ciągłe udoskonalanie produktów i pokonanie konkurencji w kategorii rozwiązań technicznych. Jednym z największych wynalazków Hansa Wilsdorfa było skonstruowanie pierwszego zegarka odpornego na wilgoć (w 1926 r.). Kolejnym wyzwaniem było stworzenie zegarka w pełni wodoszczelnego (w 1927 r.), który testowała i wypromowała Mercedes Gleitze – pływaczka, która z Rolexem Oyster na ręku próbowała przepłynąć wpław kanał La Manche. Informacja o tym wyczynie obiegła całą Europę, co było doskonałą reklamą Rolexa.

Kolejną wersją modelu Oyster był ROLEX Oyster Perpetual Submariner – zegarek przeznaczony dla nurków. Ujrzał on światło dzienne w 1953 roku. Wymagał kolejnych udoskonaleń, zapewniających między innymi odporność na ciśnienie panujące na dużej głębokości, niezawodność i możliwość obsługi zegarka w rękawicach. Priorytetem była jego funkcjonalność i prostota. Konstrukcja i bransoleta wykonane były ze stali, tarcza była duża i czytelna, a charakterystycznym elementem był obracany bezel, którym ustawiało się czas zanurzenia. Pierwszym testerem, a później ambasadorem modelu został Jaques-Ives Cousteau – słynny francuski badacz mórz, podróżnik, reżyser filmowy oraz pisarz. Modele Oyster brały też udział w ważnych wyprawach górskich i morskich, towarzysząc m.in. zdobyciu Mount Everest w 1953 roku oraz ekspedycji na dno Rowu Mariańskiego – najgłębszego punktu na Ziemi.

W 1962 roku Submariner po raz pierwszy pojawił się w filmie o agencie 007 (Doktor No) i od tego czasu romans trwał z drobnymi przerwami do roku 1974. Postać Bonda bez wątpienia miała ogromny udział w wypromowaniu divera jako modnego zegarka do noszenia nie tylko podczas uprawiania sportów wodnych. Od dobrych kilkunastu lat modele inspirowane Submarinerem ma w swojej ofercie w zasadzie każda marka – od tych z najniższej półki po te ze szczytu piramidy prestiżu. Należy też wspomnieć, że od 1995 roku na ręku agenta 007 godzinę wskazuje inna legenda świata zegarków, a mianowicie model Seamaster marki Omega. To oczywiście także jest zegarek typu diver.

Do klasycznego nurka przylgnęła łatka najbardziej uniwersalnego zegarka na świecie. Jako argument najczęściej przywołuje się postać Bonda, ponieważ on nosił go zarówno na plaży, jak i podczas eleganckiej kolacji, ubrany w smoking. Nie podzielam poglądu o uniwersalności, lecz niewątpliwie jest to jeden z najbardziej znanych produktów, które ze sportów wodnych trafiły do mody codziennej.

BLEZER

Dwurzędowy blezer ze złotymi guzikami to element ubioru, który jest rzadko spotykany w dzisiejszych czasach, ale to właśnie on był pierwowzorem dla coraz popularniejszych w ostatnim czasie marynarek dwurzędowych. Nie mogę zatem pominąć blezera w dzisiejszym zestawieniu. Co prawda jego historia wywodzi się od wojskowego uniformu (o czym za chwilę), lecz popularyzację w odzieży cywilnej przypisuje się eleganckim sportom, takim jak żeglarstwo, krykiet czy tenis. Oczywiście nie był to strój do uprawiania sportu, natomiast zawodnicy wymienionych dyscyplin często nosili takie marynarki przed i po zawodach.

Większość źródeł podaje, że pierwowzór granatowej dwurzędówki ze złotymi guzikami wywodzi się z marynarki wojennej Wielkiej Brytanii. Podobno na początku XIX wieku kapitanowie okrętów mogli samodzielnie decydować o ubiorze ich załogi, nie obowiązywały bowiem jeszcze ścisłe procedury w tym zakresie. Gdy w 1837 roku kapitan okrętu HMS Blazer usłyszał o tym, że intronizowana niedawno królowa Wiktoria planuje odwiedzić jego jednostkę, nakazał załodze założyć biało-niebieskie swetry marynarskie i granatowe dwurzędowe marynarki z czarnymi guzikami. Strój ten tak spodobał się królowej, że postanowiła go wprowadzić jako obowiązkowy w Royal Navy. Nazwa blezer została zatem zapożyczona od nazwy okrętu.

Druga wersja historii mówi o tym, że nazwa blezer pochodzi od słowa blazing, czyli płonący. Cecha ta odnosiła się do ogniście czerwonych marynarek, noszonych przez członków Jachtowego Klubu Lady Margaret z St John’s College w Cambridge.

GADŻETY Z KOTWICĄ

Jeżeli mielibyście wymienić jakiś jeden przedmiot, kojarzący się wam z wodnym i stylem życia, to prawdopodobnie byłaby to kotwica. Wiele firm uczyniło z niej główny element swojego wizerunku albo wyróżnik kolekcji. Dobrym przykładem jest amerykańska marka Kiel James Patrick, której wizytówką są bransoletki zapinane charakterystyczną klamrą w kształcie kotwicy. Produkt ten stał się przedmiotem prawdziwego pożądania i szybko znalazł naśladowców na całym świecie. Dużą popularnością cieszą się także inne akcesoria z kotwicą, które czasem pojawiają się w kolekcjach wiosenno-letnich: skarpety, krawaty, poszetki czy paski do spodni.

MARKI O ŻEGLARSKICH ŹRÓDŁACH

Żeglarstwo i sporty wodne wypromowały nie tylko konkretne produkty, ale też marki, które najczęściej zaczynały od odzieży dla żeglarzy, a obecnie mają też kolekcje modowe, które jednak silnie nawiązują do żeglarskich źródeł.

Jeden z najlepszych przykładów to Henri Lloyd – brytyjska marka z polskimi korzeniami. Jej założycielem był Henryk Strzelecki, który w czasie II wojny światowej wyemigrował z Polski. W latach 60 ze swoim wspólnikiem uruchomił firmę o nazwie Henri Lloyd, która produkowała lekką i nieprzemakalną odzież żeglarską. Strzelecki rozpoczął epokę praktycznych, lekkich kurtek i kombinezonów, nieprzemakalnych, ciepłych, oddychających i nie krępujących ruchów. Innowacja i poszukiwanie nowych rozwiązań do dzisiaj są znakami rozpoznawczymi firmy. Henryk Strzelecki zawsze chętnie podkreślał swoje polskie korzenie. Na początku lat dziewięćdziesiątych powrócił w rodzinne strony i uruchomił w Brodnicy szwalnię, która do dnia dzisiejszego  szyje najbardziej zaawansowane technologicznie kolekcje Henri Lloyda. Produkty z logo HL sprzedawane są w 50 krajach na całym świecie. Założyciel firmy zmarł w roku 2012. Obecnie firmą zarządzają jego synowie.

Ciekawą firmą wywodzącą się z żeglarstwa i pasji do morza jest Paul & Shark. Tę luksusową markę stworzył Włoch Paolo Dini. Jego rodzina przez wiele lat zajmowała się produkcją wysokiej jakości swetrów. Opinia o ich produktach była tak dobra, że wiele luksusowych marek włoskich i francuskich zlecało im szycie kolekcji. Paolo Dini marzył jednak o własnej marce, co stało się faktem w roku 1975. Podobno nazwę Paul & Shark wypatrzył na burcie zabytkowego jachtu. Firma szybko zdobyła uznanie zamożnych fanów sportów wodnych, bo poza wysoką jakością, ich produkty wyróżniały się oryginalnym wzornictwem nawiązującym do żeglarstwa.

Pozostałe marki które zawdzięczamy sportom wodnym to: Nautica, Helly Hansen, Quba, Dockers, Sebago, Claudio Campione.

SESJA ZDJĘCIOWA

W poszukiwaniu żeglarskiego otoczenia do sesji zdjęciowej wybraliśmy się na Warmię, a dokładniej do Olsztyna, gdzie w zeszłym roku otwarto piękną kameralną marinę nad jeziorem Ukiel. Autorem zdjęć jest Łukasz Znojek.

Kurtka – Timberland
Marynarka – H&M
Bluza – Your Turn
Spodnie – Brooks Brothers
Buty – Sperry Top-Sider

Na zakończenie mam dla was jeszcze krótki zwiastun projektu Dżentelmen po godzinach – sportowe klasyki, a już za dwa tygodnie artykuł o tym co współczesna moda zawdzięcza jeździectwu.