Kołnierz z guziczkami i krawat to błąd. Prawda czy mit?

Stany Zjednoczone zupełnie niesłusznie są deprecjonowane jeśli chodzi o ich wkład w światową modę męską. Najczęściej to Wielka Brytania i Włochy uznawane są za kolebkę współczesnej mody, a przecież to Amerykanom zawdzięczamy stworzenie lub popularyzację takich klasyków jak dżinsy, trampki, t-shirt, okulary lotnicze czy sportowe koszule z kołnierzykiem na guziczki. No właśnie, te ostatnie często są tam noszone z krawatem, co w Europie nierzadko bywa uznawane za błąd. Jak to więc jest z tym kołnierzem button-down i krawatem?

TEKST POCHODZI Z KWIETNIOWEGO MAGAZYNU „LOGO”, GDZIE CO MIESIĄC UKAZUJĄ SIĘ MOJE FELIETONY W RAMACH CYKLU „POGROMCA MITÓW MODY MĘSKIEJ”

Zacznę od tego skąd w ogóle wziął się ten charakterystyczny kołnierz. W modzie męskiej wiele rozwiązań ma genezę czysto praktyczną i nie inaczej jest z guzikami przy kołnierzu. Otóż rozwiązanie to prawdopodobnie jako pierwsi zastosowali gracze polo w drugiej połowie XIX wieku. Przypomnę, że w tamtych czasach, a nawet jeszcze później, bo aż do lat trzydziestych XX wieku, koszule były częścią stroju sportowego w wielu dyscyplinach. Dopiero przed II wojną światową na rynku pojawiły się pierwsze elastyczne dzianiny, które w odzieży sportowej sprawdziły się znakomicie i w kolejnych dekadach wyeliminowały koszule ze sportu. Ale wracając do tej konnej dyscypliny, koszule z tradycyjnym kołnierzem nie były zbyt praktyczne dla graczy, bo przy dużych prędkościach i wietrznej pogodzie wyłogi kołnierza powiewały na wszystkie strony. Ktoś wpadł na pomysł by rogi kołnierza „przymocować” do korpusu za pomocą guziczków. Proste i genialne. W kolejnych dekadach inne dyscypliny sportowe podchwyciły ten pomysł, chociażby tenisiści, zanim jeszcze Rene Lacoste dał im koszulkę polo.

SPORTOWE ŹRÓDŁA

Popularyzację tego kołnierza przypisuje się amerykańskiej firmie Brooks Brothers, oni ten pomysł podpatrzyli w Wielkiej Brytanii. To właśnie tam na początku XX wieku wnuk założyciela tej firmy John Brooks oglądając mecz polo zauważył u graczy kołnierze przypięte guzikami. Patent ten uznał za wyjątkowo praktyczny i po powrocie do Stanów Zjednoczonych postanowił wdrożyć go do sportowych koszul Brooks Brothers. Klientom również się to spodobało, a w kolejnych dekadach button-down stał się znakiem rozpoznawczym tej marki. Potwierdzeniem sukcesu tego rozwiązania jest również fakt, że skopiowały je prawie wszystkie marki koszulowe z rynku amerykańskiego m.in. Arrow i Manhattan Shirt.

PO STUDENCKU, CZYLI TROCHĘ ELEGANCKO, TROCHĘ SPORTOWO

Amerykanie zawsze mieli wyjątkowo pragmatyczne podejście do mody, stąd taka popularność kołnierza z guziczkami. Był po prostu praktyczny, tak samo jak okulary lotnicze, spodnie chino czy trampki, które do mody codziennej trafiły właśnie dzięki Amerykanom. Koszule z tym kołnierzem szczególnie upodobali sobie studenci z prestiżowych amerykańskich uczelni należących do tzw. Ligii Bluszczowej (ang. Ivy League) zrzeszającej takie szkoły jak Harvard, Yale, Princeton, Columbia. To tam, jeszcze przed II wojną światową narodził się styl preppy, ale nazwa ta pojawiła się dopiero w latach 70 w powieści Ericha Segala. Charakterystyczne elementy tego stylu to m.in. bawełniane spodnie chino, mokasyny pensówki (tzw. penny loafers), marynarki tweedowe, swetry z symbolami uczelnianymi, sportowe koszule oxford z kołnierzem button-down oraz krawaty w skośne pasy (tzw. regimental ties). Patrząc na to z perspektywy czasu, można przyjąć, że były to zalążki tak popularnego w ostatnich dekadach smart casualu, czyli stylu łączącego elegancję i wygodę. Studenci Ligi Bluszczowej musieli wyglądać elegancko, bo pozycja uczelni ich do tego zobowiązywała, ale jednocześnie chcieli czuć się komfortowo i bardziej młodzieżowo niż ich ojcowie czy dziadkowie dla których codziennym uczelnianym strojem były garnitury. Koszule oxford z kołnierzem button-down idealnie wpisywały się w te potrzeby. Były wygodne, miękkie, ze sportowymi detalami, a jednak nadal pozostawały koszulami.

AMERYKAŃSKIE IKONY STYLU TEŻ UWIELBIAŁY BUTTON-DOWN

Z tego samego powodu koszule z kołnierzem przypinanym guziczkami polubili także amerykańscy aktorzy, pisarze i muzycy jak Paul Newman, Cary Grant, Clark Gable, Fred Astaire, Sinclair Lewis, Frank Sinatra czy Miles Davis. Oni również na co dzień wyglądali elegancko, ale jednocześnie mogli sobie pozwolić na mniej oficjalne ubrania i dlatego tak chętnie sięgali po koszule button-down, często nosząc je z krawatem. Fanem takich koszul był także John Fitzgerald Kennedy, który przecież wywodzi się ze środowiska Ligi Bluszczowej (studiował w Harvardzie) i pewnie stamtąd pozostała mu sympatia do ubrań w stylu preppy. Oczywiście jako prezydent USA koszulę oxford najczęściej nosił w wolnym czasie bez krawata, ale zdarzało mu się je zakładać także podczas roboczych spotkań i wtedy najczęściej pod szyją miał zawiązany krawat w skośne pasy lub z motywami uczelnianymi.

KRÓL SPREZZATURY TEŻ NOSIŁ Z KRAWATEM

Pisząc o popularyzatorach koszul button-down w zestawach z krawatem nie sposób nie wspomnieć o jednej z największych ikon męskiego stylu, mianowicie Giannim Agnellim, wieloletnim prezesie włoskiego Fiata. To niezwykle interesująca i inspirująca postać, także pod kątem ubioru. Co ciekawe, swoje garnitury zawsze szył u włoskich krawców, ale już koszule chętnie kupował gotowe – od braci Brook. Jego zdjęcia z lat 60-70 nadal można pokazywać jako ponadczasowy przykład niezobowiązującej elegancji. Duża w tym zasługa białych koszul z miękkim kołnierzem na guziczki, które świetnie się komponowały z tak lubianymi przez Agnelliego garniturami i krawatami z flaneli wełnianej oraz nieformalnymi butami (zamszowe trzewiki, mokasyny). Taka swoboda i nonszalancja w noszeniu ubrań była cechą rozpoznawczą stylu prezesa Fiata, a do dnia dzisiejszego jest on uznawany za króla sprezzatury,  czyli włoskiej naturalności w noszeniu eleganckich ubrań.

Ale poza takimi pasjonatami dobrego stylu niewielu było w Europie mężczyzn preferujących łączenie sportowej koszuli z krawatem, to zdecydowanie domena Amerykanów. U nas kołnierz button-down był i nadal jest uznawany za zbyt sportowy do łączenia z krawatami. Marki europejskie ten rodzaj kołnierza wykorzystują najczęściej przy tkaninach typowo sportowych (wielokolorowe kraty, lny, dżins).

TO W KOŃCU NOSIĆ, CZY NIE NOSIĆ Z KRAWATEM?

Skoro największe ikony męskiego stylu nosiły krawat do koszul z kołnierzem button-down, to czy jest to wystarczający powód by taki zestaw nosić „bezkarnie”? To oczywiście mocny argument, ale nie można zapominać o tych bardziej racjonalnych.  Po pierwsze, niezbędny jest krawat o niższym stopniu formalności. Najlepiej wyglądają egzemplarze wełniane, kaszmirowe, z grenadyny, szantungu, a także krawaty dziergane (knity). One idealnie współgrają z nieformalnym charakterem kołnierza button-down, podobnie jak garnitury i marynarki z mniej eleganckich tkanin (np. flanela, tweed, len, bawełna). Po drugie, wyłogi kołnierzyka muszą być dość długie (8-9 cm) by nie „przygniatały” węzła krawatowego; mały kołnierzyk button-down wygląda fatalnie z krawatem. Po trzecie, okoliczności muszą pozwalać na tak nieformalny zestaw. Jeśli jesteś wolnym strzelcem, a garnitur nosisz z przyjemności, a nie z obowiązku, to biały button-down i nieformalny krawat są dla ciebie stworzone. Ale jeśli jesteś menedżerem w poważnej instytucji, gdzie obowiązuje konserwatywny dress code, to taki zestaw nie będzie wystarczająco elegancki i lepsza będzie klasyczna koszula. Podobnie w zestawach z klasycznymi garniturami, już nawet nie wspominam o strojach wieczorowych jak smoking, bo to wydaje się oczywiste. I po czwarte, najważniejsze – sam musisz być do tego przekonany. Dlaczego spośród kilkudziesięciu innych i bardziej eleganckich kołnierzy miałbyś wybrać właśnie ten z guziczkami? Bo jest inny, bo pokazuje, że potrafisz łamać zasady, bo dodaje sportowego luzu. Dla mnie to wystarczające argumenty.