Kołnierz button-down – król sportowej elegancji

W dzisiejszych czasach nieczęsto zastanawiamy się skąd wzięły się różnorakie detale konstrukcyjne w odzieży, bo wiele z nich traktujemy jako elementy ozdobne, a przecież większość z nich ma genezę czysto praktyczną. Weźmy na przykład butonierkę. Kiedyś była to po prostu dziurka guzikowa, bo marynarki zapinało się pod szyję. Obecnie jest ozdobą klapy marynarkowej, a o jej kształcie czy sposobach przyozdabiania można by napisać obszerny artykuł. Inny przykład to ażurki w butach typu brogs. Wymyślono je po to, by przemoczone wnętrze butów szkockich rolników mogło szybciej odparować, ale od wielu dekad pełnią rolę czysto estetyczną. Jeszcze inny przykład to charakterystyczne guziki budrysówki w kształcie kłów. Wydaje się, że to detal wyłącznie ozdobny, ale oryginalnie wymyślono je po to, by kurtkę dało się zapinać i rozpinać nie zdejmując grubych rękawic (budrysówka była okryciem wierzchnim marynarzy pełniących służbę w warunkach arktycznych). Ciekawym przykładem jest też bohater dzisiejszego wpisu, czyli kołnierzyk przypinany guziczkami. On także ma genezę czysto praktyczną.

Koszula z kolekcji Lancerto & Mr. Vintage

KOŁNIERZ ZE SPORTOWYM RODOWODEM

Zanim męska koszula stała się symbolem męskiej elegancji, to wcześniej była elementem bielizny, a później także stroju sportowego w wielu dyscyplinach. To właśnie z nich wywodzi się koszula z kołnierzem button-down. W XIX wieku podstawowym elementem stroju zawodników polo była klasyczna koszula z długim rękawem, podobnie jak w wielu innych sportach. Ciekawym rozwiązaniem wymyślonym przez graczy było przypinanie wyłogów kołnierzyka guzikami do koszuli w celu zapewnienia większego komfortu. Kołnierzyk nie powiewał wtedy na wietrze i nie przeszkadzał w grze.

BROOKS BROTHERS – PIONIERZY KOŁNIERZA Z GUZICZKAMI

Popularyzację kołnierza button-down przypisuje się amerykańskiej firmie Brooks Brothers, której historia sięga 1818 roku. John Brooks, wnuk założyciela tej firmy, przebywając w 1896 roku w Wielkiej Brytanii zauważył przypinany kołnierz na meczu polo. To rozwiązanie tak mu się spodobało, że po powrocie do Stanów Zjednoczonych postanowił wdrożyć je do koszul codziennych Brooks Brothers. Pomysł bardzo spodobał się klientom, a koszula button-down weszła do stałej oferty i stała się znakiem rozpoznawczym Brooks Brothers.

UWIELBIANY PRZEZ IKONY STYLU

Popularyzacja kołnierza button-down przez firmę Brooks Brothers to jedno, ale nie byłoby takiego zainteresowania gdyby nie ikony stylu, które chętnie nosiły koszule z kołnierzem na guziczki. Do wielkich fanów białych koszul z tym kołnierzem button-down należał m.in. Gianni Agnelli – wieloletni prezes Fiata, uznawany za ikonę włoskiego stylu. Co ciekawe, swoje garnitury szył u włoskich krawców, ale już koszule chętnie kupował u braci Brooks. Jego zdjęcia z lat 60-70 nadal można pokazywać jako ponadczasowy przykład niezobowiązującej elegancji. Duża w tym zasługa białych koszul z miękkim kołnierzem na guziczki, które świetnie się komponowały z tak lubianymi przez Agnelliego garniturami flanelowymi, krawatami z wełny oraz butami z zamszu. Warto także przypomnieć, że to właśnie prezes Fiata prawdopodobnie wymyślił noszenie kołnierza button-down z odpiętymi wyłogami oraz noszenie zegarka nie pod mankietem, a na mankiecie koszuli. Przez kolejne dekady naśladowali to eleganci z całego świata chcący pokazać swoje nonszalanckie podejście do męskiej elegancji zwane sprezzaturą.

fot. scalaarchives.it

fot. wikipedia.com

fot. todaysport.it

Z kolei za oceanem najbardziej znanymi promotorami kołnierza button-down byli m.in.: Cary Grant, John F. Kennedy, Paul Newman, Robert Redford, Clark Gable, Steve McQeen, Frank Sinatra oraz Miles Davis.

fot. theidleman.com

SYMBOL STYLU PREPPY

Koszula button-down stała się także symbolem stylu preppy, którego historia sięga lat 30-50. ubiegłego wieku. Styl ten wywodzi się ze środowiska amerykańskich studentów z tzw. Ivy League (Liga Bluszczowa) – stowarzyszenia zrzeszającego osiem elitarnych uczelni amerykańskich (m.in. Harvard, Yale, Princeton). Słowo preppy pojawiło się dwadzieścia lat później i przypisuje się je powieści „Love story” autorstwa Ericha Segala (1970 r).Przez wiele lat ubiór studentów wymienionej Ligi był po prostu uniformem i nie był traktowany jako styl mody codziennej. Dopiero w latach 70. młodzież z mniej uprzywilejowanych grup społecznych zaczęła naśladować styl ubierania rówieśników z prestiżowych uczelni.

Styl preppy łączył elementy klasycznej mody męskiej z elementami zaczerpniętymi z dyscyplin uważanych za elitarne tj. żeglarstwa, golfa, krykieta, tenisa, polo, rugby, strzelectwa. Sformułowanie „sportowa elegancja”, obecnie tak często nadużywane w stosunku do wielu marek jest chyba najkrótszą i najbardziej trafną definicją preppy. Charakterystyczne elementy to: koszule oxford z kołnierzem button-down, koszulki polo, spodnie chino, mokasyny, krawaty klubowe, marynarki tweedowe, swetry krykietowe.

Ikoną klasycznego stylu preppy był wspomniany wcześniej John Fitzgerald Kennedy – prezydent Stanów Zjednoczonych. W wolnym czasie zakładał on najczęściej jasne chinosy, mokasyny, sportowe marynarki i koszule z kołnierzykiem button-down lub polo.

fot. life.com

OCBD – KLASYKA MODY MĘSKIEJ

O sportowym charakterze koszul button-down decydował nie tylko sam kołnierz, lecz także tkanina. Najczęściej używano bawełny oxford, która miała mniej formalny charakter niż popelina czy batyst. Zresztą przy koszulach z kołnierzem na guziki nadal można się spotkać ze skrótem OCBD, który wziął się od nazwy Oxford Clothing Button Down.

Legenda głosi, że bawełna oxford powstała w XIX wieku, w jednej ze szkockich tkalni. Stworzono wtedy cztery nowe sploty tkanin i nazwano je na cześć najbardziej znanych uniwersytetów: Oxford, Harvard, Cambridge i Yale.

Oxford jest splotem otwartym, który zapewnia dobry komfort termiczny, mimo, że tkanina w dotyku czasem sprawia wrażenie dość grubej. W odróżnieniu od klasycznego splotu płóciennego (np. len), gdzie przeplatają się pojedyncze włókna osnowy i wątku, w tkaninie oxford przeplatają się wiązki wątku i osnowy, składające się z dwóch lub więcej włókien/nici. Klasyczny oxford ma zazwyczaj wątek (nitki poziome) w kolorze białym, a osnowę (nitki pionowe) w kolorze kontrastowym. Wyjątkiem są oxfordy w kolorze białym – tu zarówno wątek, jak i osnowa są w tym samym kolorze.

Koszula z kolekcji Lancerto & Mr. Vintage, fot. lancerto.com

Dużą zaletą bawełny oxford jest to, że można ją nosić całorocznie. Dobrze wygląda zarówno do zimowych tweedowych marynarek w zestawie z wełnianym krawatem, jak również założona solo z podwiniętymi rękawami do klasycznych szortów chino. Warto wiedzieć, że oxford niejedno ma imię i może mieć różne stopnie formalności i także zupełnie inaczej wyglądać. Na przykład oxford stosowany w koszulach casualowych (np. marki Polo Ralph Lauren, Gant, Cubus, H&M, Kappahl) jest zazwyczaj mięsisty, gruby o matowej i spranej fakturze, która nadaje całej koszuli sportowego charakteru. Z kolei oxford stosowany w koszulach eleganckich (np. marki Lancerto, OSOVSKI, Lantier, Emanuel Berg,  Miler, Szarmant) ma gładszą, bardziej jedwabistą fakturę, bo zazwyczaj tkany jest  z bawełny egipskiej o cienkich włóknach. Najczęściej jest to odmiana royal oxford lub pinpoint. Wszystkie oxfordy łączy jedno – charakterystyczny splot koszykowy, który w dużym powiększeniu przypomina plecionkę wiklinową. Taka konstrukcja tkaniny daje duży komfort i niejednokrotnie nienaganny wygląd koszuli przez cały dzień (nie gniecie się tak łatwo jak na przykład popelina).

To co ja najbardziej lubię w bawełnach oxford, to ich nieformalna ziarnista faktura, która odbiera formalność nawet śnieżnobiałej koszuli. To rodzaj tkaniny, która „żyje” i nie jest tak „płaska” jak chociażby twill czy popelina. Splot koszykowy z dwóch kontrastowych nici tworzy ciekawy dla oka mikrowzór. Również barwa takich tkanin jest charakterystyczna. Zastosowanie białego wątku i kontrastowej osnowy sprawia, że kolor staje się delikatny, pastelowy, jakby nieco wypłowiały.

fot. gant.com

CZY NOSIĆ Z KRAWATEM?

W Polsce często jest powtarzany mit, że koszul z kołnierzem na guziczki nie można absolutnie nosić z krawatem i faktycznie rzadko się go spotyka w takim zestawieniu. Z kolei Amerykanie od wielu lat noszą takie zestawy i absolutnie nie uważają tego za błąd. Ja jestem tego samego zdania i osobiście uwielbiam zestaw button-down i krawat. Jest to bardzo ponadczasowe połączenie klasycznej mody sportowej z tą bardziej elegancką, a to doskonale pasuje do mojego stylu. Wyłogi przypięte guziczkami i nieformalne krawaty wysyłają subtelny komunikat „Jestem elegancki, ale nie jestem sztywniakiem. Znam zasady męskiej elegancji, ale potrafię je łamać”. Jest w tym znacznie więcej smaku i klasy, niż w kołnierzach z oczojeb… tzn. kolorowymi kontrastami i guzikami, nie wspominając już o podwójnych kołnierzach (brrrrrr!), które wiele firm nazywa „przełamywaniem nudnej elegancji”.

Najlepsze krawaty do koszul z kołnierzem button-down to te o niższym stopniu formalności. Do tego grona można zaliczyć: krawaty dzianinowe (knity), wełniane, lniane z jedwabiu shantung i inne o matowej fakturze. No i nie można zapominać o krawatach klubowych/uniwersyteckich, które są klasyką stylu preppy. One również świetnie wyglądają z kołnierzem button-down.

PROPORCJE KOŁNIERZA

Proporcje kołnierzy button-down zmieniały się w ostatnich dekadach tak samo jak przy innych kołnierzach. Ostatnie lata to mocne skrócenie wyłogów, które niejedokrotnie zaczęły wyglądać infantylnie. Koszule sportowe z tak małymi kołnierzami jeszcze jakoś się bronią (są rozpięte, więc nie rzuca się to aż tak w oczy), ale już przy koszulach eleganckich wygląda to fatalnie. Dziura jaka tworzy się między kołnierzem koszuli i klapami marynarki jest delikatnie mówiąc mało estetyczna – pisałem o tym tutaj. Kołnierze button-down z mikro wyłogami to również nienajlepsze doznania wizualne, które odbierają cały urok tego kołnierza.

Kołnierz button-down z bardzo krótkimi wyłogami, fot. reserved.com

Gdy projektowałem pierwszą kolekcję OSOVSKI & Mr. Vintage, to jednym z moich priorytetów było stworzenie wydłużonego kołnierza button-down, które w tamtym czasie były w zasadzie nieosiągalne w Polsce. Wzorowałem się na koszulach marki Brooks Brothers, która przez lata nie poddała się zmieniającym się trendom i ich kołnierz z guziczkami zawsze miał słuszne rozmiary (8,5-9,5 cm). Nasza wersja spotkała się z dużym entuzjazmem świadomych klientów, dlatego w kolekcji stworzonej z marką Lancerto nie mogłem z tego zrezygnować. Nasze koszule mają kołnierze o pięknych proporcjach (wyłogi 9 cm) i dobrze wyglądają zarówno w wersji rozpiętej, jak i z krawatem lub nieformalną muchą. Jest to aż dziewięć modeli, gdzie obok sportowej klasyki takiej jak len i bawełna oxford są też rzadko spotykane twille, lubiane za łatwość prasowania. Cała kolekcja dostępna tutaj.

ZA CO JA UWIELBIAM KOŁNIERZ BUTTON-DOWN?

Nie prowadzę takich statystyk, ale przypuszczam, że gdybym podliczył w jakich koszulach chodzę na przestrzeni miesiąca, to pewnie okazałoby się, że 70-80% dni to właśnie egzemplarze z kołnierzem button-down. Mam do nich wielką słabość, bo są bardzo kompatybilne z moją garderobą. Ponadto jest w tych kołnierzach pewna nonszalancja i eklektyzm, który lubię w ubraniach – takie łączenie cech odzieży eleganckiej z codzienną. W przypadku koszul button-down jest to mniej formalna tkanina i bardzo plastyczna forma kołnierza, który układa się w charakterystyczną falę w kształcie litery „S”. To subtelne detale, które przełamują stereotypową formę klasycznej koszuli z kołnierzem usztywnianym fiszbinami. Gdybym musiał wybrać jedną koszulę w której miałbym chodzić codziennie, to byłby to biały oxford button-down. Wielofunkcyjna jak szwajcarski scyzoryk, pasuje prawie do wszystkiego, poza formalnymi garniturami. To klasyka sportowej elegancji, która powinna być w szafie każdego mężczyzny. Czy są tu równie zagorzali fani kołnierzy button-down?